Legir › Les consonnes
Texte d'études
la cavala
Una sentor de fedas e de pastura fresca li sautèt a las narras, mas l'atencionèt pas, que dempuèi lo temps l'aviá pro acostumada.
Una cadena tindèt alaval dins l'escur de la jaça Miquèl faguèt un riset e clapèt de la lenga dos còps. Un endilhar doç li respondèt.
Lo dròlle aladonc dintrèt dins l'estable e s'adralhèt cap al fons, aquí ont s'ausissiá lo trepejar d'un bestial sus la palha seca. La cavala, quora lo gojat arribèt fins al cortilh, virèt lo cap devèrs el e espolsèt de la coa. « E ben ! polida, l'as finit aquel plan-ponh de treule. Aquò's bon lo treule dalhat de fresc ! Mas ne cal pas chapar de tròp, o sabes, pr'amor que puèi las colicas rojas t'emponharián. An ! vira-te un pauc que te destaque ; es ora de beure ».
Del temps que lo gojat la descabestrava, la cavala li bufèt son alen caud dins lo còl. Miquèl ne riguèt de plaser.
H. Gracia (La Cavala, « Viure » n* 8).
Remarque :
aquò's = contraction de aquò es.
Les sons :
- lh : palha, dalha, cortilh (voir fiche guide).
- nh : emponhar, plan-ponh (voir fiche guide).
- ch, j, g : (devant e et i) (voir fiche guide).
jaça, trepejar. gojat ; chapar.
- ç à la finale = s : doç.
- g à la finale = tch.
Textes d'application
Oblit dau sèrre ont l'aucèl plora
dins lo silenci de la nuòch,
ermasses vièlhs e vinha mòrta
en l'ombra espandida dau puòg ;
M. ROUQUETTE
(Oblit, Lo pietat dau matin).
Son bl = pl : estable, oblit
un aucel que va per nivols
tot piulant de soletat,
una branca que fa signe
au fons de l'eternitat.
M. Rouquette
(Baila me. La pietat dau matin).
Son gn = nn : signe
nívols : l’accent écrit fait tomber le l dans la prononciation de la syllabe finale (prononcer nivous)
Un fremin correguèt jos la pèl de la cavala, long de l'esquina, e la bèstia cabecegèt. Miquèl li paupèt un pauc lo morre. Emponhant puèi lo cabèstre, la faguèt virar e la menèt defòra.
Lo dròlle li arribava tot bèl just a l'espatla e d'una brandida, la cavala l'auriá pogut escampar pel sòl; mas tot al contre baissava lo morre e caminava de moment, l'uèlh atentiu, coma s'escotava lo charradís del mainatge.
H. GRACI (texte cité).
Les sons :
- v = b : la cavala, virar ;
les imparfaits de l'indicatif.
- tl = ll : espatla.
- les finales consonantiques muettes :
n : un fremin, l'alen.
r : una sentor, l'escur, lo plaser, et les infinitifs,
- l final souvent vocalisé dans la partie orientale du domaine occitan : la pèl, la pèu ; bèl, bèu ; sòl, sòu.
- charradís : accentuation irrégulière. Il est temps - si le besoin ne s'en est pas déjà fait sentir - de voir les règles d'accentuation (fiche guide) à travers les textes lus.